Śremski Wojciech (1862—1915), drukarz, wydawca, działacz socjalistyczny.
Ur. 20 III w Poznaniu, był synem Michała, rzemieślnika, i Nepomuceny z Majchrowiczów.
Ś. nauczył się zawodu drukarskiego prawdopodobnie w Bochum, gdzie od 18 III 1892 do 18 III 1896 pracował jako zecer w drukarni „Wiarusa Polskiego”. Wg tamtejszej policji nie był czynny politycznie, należał jednak do powołanej 10 IX 1893 w Berlinie PPS zaboru pruskiego (PPS z.p.). Po powrocie do Poznania podjął pracę w drukarni Ludwika Kapeli. Pod wpływem przybyłego w r. 1898 z Elberfeden agitatora Józefa Gogowskiego związał się z Socjaldemokratyczną Partią Niemiec (SPD) i agitował polskich robotników do tworzonych przez nią związków zawodowych. Następnie wyjechał do Lipska; pracował tam w różnych drukarniach, należał do Związku Drukarzy Niemieckich i pozostawał w kontakcie z tamtejszą organizacją SPD. Wezwany przez Gogowskiego, wrócił 28 III 1901 do Poznania i objął funkcję redaktora naczelnego oraz wydawcy dwutygodnika (od 1 I 1906 tygodnik) „Oświata”, wydawanego w języku polskim przez Niemiecką Generalną Komisję Związków; pismo ukazywało się do r. 1914. „Oświata” nie podejmowała kwestii spornych, istniejących między SPD a PPS z.p., omawiając jedynie sprawy bezpośrednio dotyczące interesów robotniczych. Ś. zapewnił pismu współpracę Róży Luksemburg, Marcina Kasprzaka i K. Kautsky’ego. Mimo że sam był zwolennikiem koncepcji Luksemburg, starał się pozyskać dla „Oświaty” działaczy PPS z.p.
Ostatecznie 9 VI 1901 na II Zjeździe SPD prow. poznańskiej w Bydgoszczy poparł Ś. podjętą z inicjatywy Gogowskiego uchwałę o powołaniu związanej z tą partią Socjaldemokracji Polskiej Zaboru Pruskiego i skrytykował «nacjonalistyczne» dążenia PPS z.p. Na Zjeździe został wybrany do komisji koordynującej działalność partyjną w Poznańskiem i wszedł do zarządu Tow. Wyborczego w Poznaniu, lokalnego ośrodka kierowniczego Socjaldemokracji. Za namową Luksemburg włączył się w propagowanie wydawanego od lipca 1902 do czerwca 1904 w Poznaniu polskiego organu SPD „Gazeta Ludowa”, stanowiącego przeciwwagę „Gazety Robotniczej”, wydawanej przez PPS z.p. Podczas konferencji zarządu SPD 19 X 1902 w Berlinie w sprawie porozumienia z PPS z.p. konsekwentnie opowiadał się za uzależnieniem polskich socjalistów od niemieckiej SPD. Na III Zjeździe SPD w Poznaniu (8—9 III 1902) wszedł w skład Centralnego Komitetu Wyborczego na prow. poznańską. Dn. 16 VI 1903 bez powodzenia kandydował z ramienia SPD w wyborach do Reichstagu w okręgu Rawicz—Gostyń. W r. 1904 objął po Gogowskim stanowisko przewodniczącego Tow. Wyborczego w Poznaniu i przyczynił się do powierzenia Luksemburg mandatu delegata na VI Międzynarodowy Kongres Socjalistyczny (14—20 VIII t.r. w Amsterdamie). Wiosną i latem 1904 uczestniczył w Poznańskiem w wiecach SPD. Od r. 1905 angażował się w organizowanie związków zawodowych, m.in. 4 VI t.r. w Inowrocławiu agitował za utworzeniem filii Centralnego Związku Murarzy, był też prelegentem na zebraniach związków zawodowych w Bydgoszczy (19 VI) i Trzciance (17 IX). T.r. uczestniczył w kongresie związków zawodowych w Kolonii. Dn. 17 I 1906 współkierował w Bydgoszczy IV Zjazdem SPD prow. poznańskiej i złożył sprawozdanie komisji agitacyjnej. Na V Zjeździe prowincjonalnym SPD 21 V 1907 w Inowrocławiu deklarował kontynuowanie linii politycznej Luksemburg. W r. 1910 wystąpił tamże na zebraniu, zwołanym w celu zaprotestowania przeciw pruskiemu prawu wyborczemu do Landtagu. Bezskutecznie ubiegał się 4 XI 1910 i 12 I 1912 o mandat do Reichstagu w okręgu kościańsko—śmigielsko—grodzisko—nowotomyskim. Wybuch w r. 1914 pierwszej wojny światowej spowodował odejście Ś-ego od socjalizmu i powrót do katolicyzmu. Zmarł 17 XI 1915 w Poznaniu.
W zawartym w r. 1901 małżeństwie z Franciszką Keil Ś. nie miał dzieci.
Kormanowa, Mater. do bibliogr. 1866—1918; PSB (Kapela Ludwik); Słown. działaczy pol. ruchu robotn. (Gogowski Józef); — Boras Z., Trzeciakowski L., W dawnym Poznaniu, P. 1969; Danilczuk B., Działalność SPD i PPS zaboru pruskiego w Poznańskiem w latach 1891—1914, Tor. 1962 s. 71—2, 81; Filipiak T., Dzieje związków zawodowych w Wielkopolsce do roku 1919, P. 1965; Hawranek F., Polska i niemiecka socjaldemokracja na Górnym Śląsku w latach 1890—1914, Opole 1977; Łukaszewicz W., Oddziaływanie rewolucji 1905—1907 na Wielkopolskę i Pomorze, w: Studia i Mater. do Dziej. Wpol., III z. 1 s. 53—4, 72; Młynarski S., Szkice z dziejów rewolucyjnej prasy w Polsce (1860—1938), W. 1963 s. 139; Myśliński J., Polska prasa socjalistyczna w okresie zaborów, W. 1982; Paterczyk Z., Marcin Kasprzak i jego „sprawa”, P. 1985; Prasa polska 1864—1918, W. 1976; Wójciak J., Walka polityczna w wyborach do parlamentu Rzeszy i sejmu pruskiego w Poznańskiem w latach 1898—1914, W.—P. 1981; Zarys historii ruchu robotniczego w Wielkopolsce, Red. A. Czubiński, P. 1978 s. 75, 77, 89, 93, 99 102—3; Zieliński Z., Polska prasa socjalistyczna zaboru pruskiego 1890/1893—1914, Kat. 1978 s. 184—5; — Handbuch des Vereins Arbeiterpresse, Berlin 1914; Luksemburg R., Listy do Leona Jogichesa-Tyszki, Oprac. F. Tych, W. 1968 II; Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy. Materiały i dokumenty, Oprac. B. Radlak, F. Tych, W. 1962 II; — „Gaz. Robotn.” 1905 nr 45, 69; „Oświata” R. 1: 1901 nr 1, R. 3: 1903 nr 1, R. 4: 1904 nr 6, 1915 nr 11 (nekrolog); — AP w Bydgoszczy: Rep. 2/I sygn. 354 k. 7, 114, 116—20, 132, 167, 1027, sygn. 2037 k. 37, 167, sygn. 2562 k. 591, sygn. 3362 k. 325, 475, 441 851; AP w P.: sygn. 3743 (Prezydium policji/personalia); USC w P.: Akt zgonu, nr 2339/1915/I.
Alicja Pacholczykowa